Meer of minder arbeidsmigranten? Een evenwicht tussen behoefte en belangen

Arbeidsmigranten zijn mensen die, in eerste instantie, tijdelijk naar Nederland komen om te werken. Momenteel komen de migranten vooral uit Midden- en Oost-Europa en vullen deze migranten plekken in de arbeidsmarkt op die anders moeilijk te vullen waren. Vaak werken ze via uitzendorganisaties of werkgevers in sectoren zoals tuinbouw, productie, logistiek en de bouw. In een tijd van vergrijzing en tekorten aan geschikt personeel voor bepaalde functies, zijn deze migranten van groot belang volgens werkgevers. Politici en kiezers denken daar anders over. Werkgevers vinden het belangrijk dat Nederland aantrekkelijk blijft voor arbeidsmigranten. Op dit moment staat Nederland namelijk voor een zeer krappe arbeidsmarkt: er zijn meer openstaande vacatures dan beschikbare werkzoekenden om die vacatures in te vullen.

Historische krapte

De krapte op de arbeidsmarkt is inmiddels historisch en komt vooral door een combinatie van lage werkloosheid en een groeiend aantal banen. In het tweede kwartaal van 2022 waren er zelfs 143 openstaande vacatures voor elke 100 werklozen. Een deel van dit probleem komt doordat veel werkzoekenden niet de juiste ervaring, kennis of vaardigheden hebben voor de beschikbare functies of op de verkeerde locatie wonen. Vooral bij de praktische beroepen is het vinden van het juiste personeel op dit moment moeilijk. En dat zal de komende jaren waarschijnlijk ook zo blijven.

Meer dan 950.000 arbeidsmigranten zetten zich in voor Nederlandse bedrijven, waarvan velen niet als uitzendkracht.  Ze zijn vooral te vinden in sectoren waar Nederlandse arbeidskrachten schaars zijn of niet willen of kunnen werken. Het is belangrijk op te merken dat zij geen Nederlandse werknemers banen afpakken, maar eerder belangrijke functies op zich nemen. Denk bijvoorbeeld aan het bevoorraden van supermarkten , schoonmaak werk, stratenmakers, de bloementeelt, glastuinbouw en de bezorging van goederen.

Eén van deze organisatie, die momenteel een groot voorstander is van meer arbeidsmigratie, is het havenbedrijf Rotterdam. In een interview laat het havenbedrijf weten dat het op dit moment kampt met duizenden openstaande vacatures en een dreigend tekort door de energietransitie. Met momenteel 6.000 openstaande vacatures en een vooruitzicht van tien- tot vijftienduizend extra posities, lijken arbeidsmigranten dit probleem deels op te kunnen lossen. En zo zijn er veel meer bedrijven, zowel het grootbedrijf als het MKB, die al lange tijd een overschot aan vacatures hebben en dus een tekort aan personeel dat de handen uit de mouwen wil steken of een vak kan uitoefenen.

Ethisch arbeidsmigratiebeleid

Hoewel arbeidsmigranten onmisbaar zijn voor de Nederlandse economie, leven er genoeg onder slechte leef- en werkomstandigheden. Sommige werkgevers en uitzendbureaus maken namelijk misbruik van hun kwetsbare positie. Dit o.a. door ontoereikende huisvesting en lage of geen loonuitbetalingen. Gelukkig onderneemt de overheid in samenspraak met de vakbonden en de werkgeversorganisaties stappen om deze problemen aan te pakken door strengere wetgeving. Helaas ontbreekt het nog aan handhaving, maar ook daar wil de politiek op inzetten. Een goed georganiseerd en ethisch verantwoord migratiebeleid kan niet alleen de havenindustrie ondersteunen, maar ook andere sectoren met personeelstekorten. Een evenwichtige benadering is dus belangrijk. Hierbij is het belangrijk dat economische behoeften en sociale rechtvaardigheid in balans zijn.

Gelukkig onderneemt de overheid stappen om deze kwesties aan te pakken en de positie van arbeidsmigranten te verbeteren. Recent onderzoek van de Adviesraad Migratie werpt licht op de mogelijke voordelen van arbeidsmigratie, die toekomstige uitdagingen op de arbeidsmarkt zouden kunnen opvangen. Hierbij wordt arbeidsmigratie vergeleken met andere manieren om de beroepsbevolking te vergroten. Denk hierbij aan het verder verhogen van de AOW-leeftijd of het inzetten van oudere werknemers. Verder is het omscholen en het stimuleren van een hogere arbeidsparticipatie bij de beroepsbevolking een belangrijk onderdeel geworden.

Meer of minder arbeidsmigranten?

De vraag of Nederland meer of minder arbeidsmigranten moet toelaten, heeft geen makkelijk antwoord. Aan één kant bieden arbeidsmigranten ondersteuning aan sectoren met personeelstekorten, wat bijdraagt aan economische groei. Aan de andere kant, moeten we rekening houden met zaken zoals mogelijke negatieve effecten op de arbeidsmarkt en zowel arbeidsmigranten en de autochtone beroepsbevolking.

Een evenwichtig migratiebeleid is van groot belang. Maar wat dat precies moet inhouden is momenteel een belangrijk onderwerp van gesprek in de politiek. Iedere politieke partij heeft daar namelijk zijn eigen standpunten over. Duidelijk is inmiddels wel dat er een balans moet zijn tussen economische behoeften en sociale rechtvaardigheid. Dit om de voordelen van arbeidsmigratie te vergroten en de mogelijke nadelen te minimaliseren. Voor zowel de arbeidsmigranten en de Nederlandse samenleving als geheel. Als uitzendbranche kunnen we hier het voortouw in nemen door fatsoenlijke huisvesting te regelen en het naleven van de wet- en regelgeving. Dat zijn goede stappen in de richting van stabiliteit in dat spanningsveld en zorgt er waarschijnlijk tevens voor dat er een positievere attitude van de bevolking ten aanzien van arbeidsmigranten komt omdat zij gezien worden als volwaardige collega’s.