Toename meldingen misstanden bij Huis voor Klokkenluiders in 2023

Het Huis voor Klokkenluiders ontving in 2023 een recordaantal meldingen van mensen die vermoedens van misstanden op het werk wilden melden. Volgens het jaarverslag van het Huis nam het aantal adviesaanvragen met 50% toe ten opzichte van het voorgaande jaar. De toenemende complexiteit van de gemelde misstanden wordt toegeschreven aan de inwerkingtreding van de Wet bescherming klokkenluiders en de groeiende media-aandacht voor dergelijke kwesties.

Sociale (on)veiligheid en grensoverschrijdend gedrag

De meldingen omvatten diverse vermoedens van misstanden, variërend van het omgaan met bedrijfsgeheimen en persoonsgegevens. Tot zelfs vermoedens van fraude en overtredingen van veiligheidsvoorschriften. Ook waren er meldingen over sociale (on)veiligheid en grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. De sectoren waarin de meeste misstanden werden gemeld, waren de zorg, het onderwijs en gemeentelijke organisaties.

Zorgen over gedrag van de top

Volgens Wilbert Tomesen, voorzitter van het Huis voor Klokkenluiders, werden de meldingen vaak gekenmerkt door zorgen over het gedrag van de top van de organisatie. Het feit dat werkgevers zich bewust zijn van het toezicht van het Huis, kan leiden tot aanpassingen in hun aanpak van gemelde misstanden. Het aantal adviesaanvragen bij het Huis nam toe tot 369 in 2023. Wat hier opviel was dat er meer (politieke) ambtsdragers, leidinggevenden, vertrouwenspersonen en ZZP’ers advies zochten dan voorheen. Vertrouwenspersonen bleken vaak te kampen met een gebrek aan kennis over het meldingsproces. Dit geeft aan dat werkgevers mogelijk meer moeten investeren in het faciliteren van deze rol.

Wet bescherming klokkenluiders

Met de inwerkingtreding van de Wet bescherming klokkenluiders in 2023 vallen ook ZZP’ers onder de wettelijke bescherming tegen benadeling na het doen van een melding. Ondanks deze bescherming melden ZZP’ers nog steeds benadeling door werkgevers. Van de 369 adviesverzoeken werden er 37 aangemerkt als ‘klokkenluiderszaken’, waarbij een redelijk vermoeden van een misstand werd vastgesteld die het maatschappelijk belang raakt. De meeste van deze zaken deden zich voor in de semipublieke sector, met meldingen over onder andere onbevoegde medische handelingen en aantasting van academische vrijheid. Naast een toename van meldingen door werknemers, nam ook het aantal werkgevers dat advies zocht bij het Huis toe. Deze organisaties zochten voornamelijk advies over het opzetten van meldregelingen en het uitvoeren van intern onderzoek naar misstanden. Het Huis benadrukt het belang van preventieve maatregelen door organisaties om misstanden te voorkomen.

Toename meldingen misstanden arbeidsmarkt

Deze toename van meldingen en adviesaanvragen bij het Huis voor Klokkenluiders kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de uitzendbranche. Intercedenten zouden zich bewust moeten zijn van de potentiële risico’s en maatregelen moeten nemen om flexwerkers te ondersteunen. Dit kan onder meer inhouden dat intercedenten een open communicatiecultuur bevorderen waarin werknemers zich veilig voelen om misstanden te melden. Hoewel een toename van meldingen kan wijzen op een grotere bewustwording en transparantie, kan het leiden tot juridische en reputatierisico’s voor organisaties. Het is daarom belangrijk dat intercedenten maatregelen nemen om misstanden te voorkomen en te adresseren.